GROEN-BLAUWE DOORADERING LANDBOUW, NATUUR EN WATER Stimulering recreatieve toegang natuur en landschap: | | |
|---|
- Oplossen geïnventariseerde recreatieve knelpunten samen met terrein beherende organisaties.
| - De terrein beherende organisaties hebben recreatieve knelpunten in beeld gebracht, zoals parkeergelegenheid, paden en andere voorzieningen. Uit deze groslijst worden vier tot zes plekken geselecteerd die dit jaar worden verbeterd.
| |
|---|
Reductie CO 2 en Bos en Hout | | |
|---|
- Aanleg Bos en Hout door de provincie op eigen grondeigendom en/of door verwerving van gronden en aanleggen van bos (15-20 ha) en het verlenen van subsidies.
| - Er zijn diverse projecten in uitvoering en planvoorbereiding in de provincie (onder andere in Muntendam, Marum klimaatbos Rode Haan en Vriescheloo).
- Binnenkort wordt de subsidieregeling voor de verschillende programmalijnen (bosaanleg, lijnen in landschap, vergroenen erven, vergroening bedrijventerreinen, vergroening schoolpleinen) opengesteld.
| |
|---|
Versterking soortenbeleid | | |
|---|
- Uitvoeren beverbeheerplan;
| - Het beverbeheerplan wordt uitgevoerd volgens planning.
| |
|---|
- Beschikbaar stellen tijdelijke wolvenrasters;
| - De rasterregeling is dit jaar gebruikt naar aanleiding van een aantal vermoedelijke wolvenaantallen in de omgeving van Sellingen.
| |
|---|
- Implementeren ganzenakkoord;
| - We werken met het Ganzen-Afstemmingskader (GAK) aan de implementatie.
| |
|---|
- Uitvoeren zeehondenakkoord;
| - De uitvoering van het zeehondenakkoord loopt volgens planning. In 2025 wordt een evaluatie van het akkoord uitgevoerd.
| |
|---|
- Bestrijden invasieve exoten;
| - We bereiden ons voor op een nieuw groeiseizoen waarin we weer een aantal exoten zullen bestrijden.
| |
|---|
- Uitwerken gebiedsgerichte plannen aanpak invasieve exoten.
| - Het plan van aanpak voor exoten wordt afgerond en binnenkort aan uw Staten gestuurd.
| |
|---|
Groenblauwe dooradering | - Zie voor toelichting Perspectiefnota 2026 (Uitwerking hoofdlijnenakkoord)
| + 250 (L)
+ 100 (B) |
|---|
KUSTONTWIKKELING EN WADDEN Realisatie Waddenopgave (inclusief Ecologie en Economie in balans): Ecologie & Economie in balans in de Eemsdelta (E&E) 2020-2024 | | |
|---|
- Faciliteren en stimuleren van het gesprek over 'schurende' onderwerpen en ontwikkelingen op het grensvlak van ecologie en economie in de Eemsdelta;
| - Er vinden regelmatig stuurgroep vergaderingen plaats waar in het gesprek plaats vindt over 'schurende onderwerpen'. Partijen zoeken elkaar ook op buiten de vergaderingen.
| |
|---|
- Doorontwikkelen en versterken Ecologische Plus;
| - De toepassing van de Ecologische Plus loopt goed bij nieuw vestigende bedrijven en bij bedrijfsuitbreidingen. Voor de grootschalige gebiedsontwikkelingen ligt het complexer omdat de private bijdrage daar veel kleiner is. We kijken hier naar de mogelijkheden.
| |
|---|
- Verkennen mogelijkheden voor afstemming of samenwerking in participatieprocessen van deelnemers.
| - Wij houden een lijst bij van de participatietrajecten van de E&E partners. Deze wordt besproken in de stuurgroep.
| |
|---|
Programma 2.0 Eems-Dollard 2050 voor de periode 2021-2026 | | |
|---|
| | |
|---|
- Openstellen getijdenduiker
| - In augustus 2025 zal de getijdenduiker geopend worden inclusief de doorlaat tussen het noordelijk en het zuidelijk deel
| |
|---|
- Ontwikkelen van het binnengebied (zuidelijk deel), ingericht als natuurgebied en het exploitatiegebied voor de ondernemers in het noordelijk deel. De 'proefboerderij" in het noordelijke gebied draait voor het eerst het hele jaar waar aquacultuur, zilt tolerante teelt en circulaire landbouw plaatsvindt.
| - In augustus zal het zuidelijk deel ingericht zijn met water, waarbij slibinvang en natuurontwikkeling belangrijke doelen zijn.
- Er wordt een exploitatieplan gemaakt voor de inrichting van het noordelijk deel.
| |
|---|
- Realisatie van een werkschuur in combinatie met bezoekerscentrum/ werkruimte.
| - De realisatie zal in het najaar van 2025 starten.
| |
|---|
- Groote Polder - Eemszijlen:
| | |
|---|
- Opstellen en vaststellen inrichtingsplan;
| - De gemeente Eemsdelta doorloopt met de inwoners een gebiedsproces om de wensen vanuit de inwoners en de doelen van de betrokken overheden bijeen te brengen. Dit doen zij voor een groter gebied dan alleen de Groote polder, ze betrekken ook de strategisch aangekochte gronden ten oosten van Oosterhorn hierbij. Medio 2025 zijn de schetsen hiervoor beschikbaar.
| |
|---|
- Maken van afspraken met de projectpartners (voornamelijk gemeente en waterschap) over welke maatregelen in het gebied gekoppeld worden en alvast in uitvoering gebracht kunnen worden.
| - Op basis van het omgevingsproces wordt met de stuurgroep in september afgesproken welke stappen voor de inrichting al in gang gezet kunnen worden zodat de oostzijde van Oosterhorn een goede bufferzone kan worden.
| |
|---|
- Programma VLOED/Groeidelta:
| | |
|---|
- Invulling gevenaan de organisatie van de opschalingsstappen van de drie succesvolle maatregelen van ED2050 voor de eerste tien jaar. Dit betreft een combinatie van de volgende maatregelen:
- ophogen van circa 500 ha laag gelegen akkerbouwgronden in het klei op veengebied;
- Realiseren kleirijperijen ten behoeve van de dijkversterking van de 15 km Dollarddijk;
- Realiseren van binnendijkse slibinvang en de ontwikkeling van nieuwe leefgebieden, waarbij de Groote Polder het eerste gebied is;
- Voor de strategisch aangekochte gronden aansluitend aan de Groote Polder rondom Oosterhorn samen met de gemeente Eemsdelta bepalen welke delen een andere bestemming krijgen in de vorm van een groen/blauwe bufferzone voor het versterken van de leefbaarheid in de omliggende dorpen.
| - De verkenning VLOED is afgerond in december 2024. Vanaf 2025 is deze verkenning overgegaan naar het voorbereidend programma Meegroeiende kust, als deelprogramma van Eems-Dollard 2050. Dit voorbereidend programma heeft een looptijd van een jaar waarin we de laatste randvoorwaardelijke zaken regelen. De provincie Groningen is in deze voorbereiding coördinator en faciliterend. Het programma is gestart in 2025 met een looptijd van een jaar. In het eerste kwartaal van 2025 is middels een Plan van Aanpak de opzet vastgelegd. Tevens zijn er ambtelijke bijeenkomsten bepaald en gepland. In het Plan van Aanpak zijn de volgende stappen benoemd:
- Het opstellen van samenwerkingsovereenkomst(en);
- Het inrichten van een integrale financieringsstructuur;
- Inspannen voor het regelen van aanvullende financiering;
- Het opstellen van een natuurwinstplan;
- Het inrichten van een uitvoeringsorganisatie.
| |
|---|
- Pilot ophogen landbouwgronden met slib uit de Eems-Dollard:
| | |
|---|
- Weer volledig landbouwkundig gebruiken van het opgehoogde perceel.
| - In de loop van 2025 zal wederom het perceel landbouwkundig in gebruik worden genomen. En zal de pilot worden afgerond.
| |
|---|
- Kennisontwikkeling en monitoring:
| | |
|---|
- Opleveren jaarrapportage Kennisontwikkeling en monitoring.
| - De jaarrapportage wordt gecombineerd met het overzicht van wat tot nu toe bereikt is.
| |
|---|
- Optimaliseren kennisontwikkeling,
| - Rijkswaterstaat heeft zich, in de eerste maanden van 2025, meer ingezet op het gebied van kennisontwikkeling.
| |
|---|
- Samenwerking met Duitsland:
| | |
|---|
- Organiseren Eems-Dollard symposium gericht op kennisuitwisseling tussen wetenschap, beleid en beheer.
| - Na de zomer wordt een symposium georganiseerd rondom de resultaten van de evaluatie van de tweede tranche van ED2050.
| |
|---|
- Uitwisselen van wederzijdse kennis en ervaring met het toepassen van slib uit de Eems-Dollard op landbouwgrond.
| - In de nieuwe ecologische strategie voor sedimentmanagement zijn verbeterde afspraken gemaakt over het uitwisselen van kennis en ervaring.
| |
|---|
- Uitwerken aanpak om te komen tot een gezamenlijke ecologische sedimentmanagementstrategie.
| - Op 16 april is de gezamenlijke Nederlands-Duitse ecologische strategie voor sedimentmanagement ondertekend. Dit is een volgende stap in de samenwerking met Duitsland en vormt de herbevestiging en actualisatie van het door de toenmalig voorzitter van E&E en toenmalige minister van Umwelt, Energie, Bauen und Klimaschutz van Nedersaksen, Olaf Lies, ondertekende Leitbild uit 2019.
| |
|---|
- Handhaven stevige bestuurlijke rol in Bestuurlijk Overleg Wadden (BOW); Realiseren door agenderen van onderwerpen die voor provincie Groningen en de regio van belang zijn.
| | |
|---|
- Als GS medebepalend zijn in het Waddenbeleid onder andere door deel uit te maken van de waddengovernance (de bestuurlijke structuur voor het beleid en beheer van het Waddengebied/Waddenzee waarin Groningen samen met het Rijk, de provincies Noord-Holland en Fryslân, waterschappen en lagere overheden deel van uitmaken) en invloed uit te oefenen op het Uitvoeringsprogramma Wadden (UP);
| - De invoering van een nieuwe governancestructuur heeft geleid tot een grotere bestuurlijke - en ambtelijke inzet van provincie Groningen in het Waddengebied. Dat is vooral terug te zien in een grotere betrokkenheid bij de ontwikkeling van waddenbrede beleidsprogramma’s zoals de Agenda voor het Waddengebied en het Beleidskader Natuur Waddenzee. In het nieuwe bestuursakkoord Mit Mekoar heeft GS afgesproken extra middelen voor de Waddengovernance beschikbaar te stellen in 2026 en 2027.
| |
|---|
- Uitvoering van prioritaire onderwerpen zoals benoemd in het Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026 en de Agenda voor het Waddengebied 2050 waarop het Uitvoeringsprogramma is gebaseerd. Voor de Waddenprovincies gaat het hierbij om de volgende onderwerpen:
- Integrale aanpak kustzone opstellen;
- Mogelijkheden energietransitie Waddengebied verkennen;
- OpzettenWaddenatelier, dit ter bevordering van de ruimtelijke kwaliteit van het Waddengebied.
| - Voortgang verloopt conform afspraak. In 2025 wordt het Uitvoeringsprogramma Waddengebied geëvalueerd.
| |
|---|
- Overheveling middelen bestuurlijke rol in het Waddengebied naar AKP
| - Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 10.
| - 94 (L)
+ 94 (L) |
|---|
Toekomstagenda Programma Lauwersmeer/Lauwersoog | | |
|---|
| - Het jaarplan Lauwersmeer wordt in juli 2025 besproken in de Stuurgroep Lauwersmeer.
| |
|---|
- Opleveren Werelderfgoedcentrum (WEC) Waddenzee;
| - Het gebouw van Werelderfgoedcentrum is begin 2025 opgeleverd door de aannemer. Er wordt nu de laatste hand gelegd aan de 'Waddenexperience' ten behoeve van de opening eind april 2025.
| |
|---|
- Samen met de gemeente Het Hogeland werken aan een integraal toekomstperspectief voor de haven van Lauwersoog.
| - Het gaat hier om een opgave uit de Toekomstagenda Lauwersmeer. Een bestuurlijk overleg tussen gemeente en provincie wordt in juni 2025 gepland.
| |
|---|
TRANSITIE LANDELIJK GEBIED | | |
|---|
Stikstof (diversiteit, natuurherstel en landbouwmaatregelen en stikstofreductie): | | |
|---|
- Natuur en stikstof / Transitie Landelijk Gebied
| | |
|---|
- Mogelijkheden zoeken voor uitvoering Groningse maatregelen uit rijksbudgetten Innovatie Landbouw en Agrarische Natuurbeheer;
| - In de periode van april-juni 2025 wordt een pilot Gebiedsofferte met de agrarische natuurbeheercollectieven en LVVN ontworpen.
- Verdere invulling van maatregelen uit de rijksbudgetten verloopt moeizaam omdat de rijkskaders nog niet bekend zijn.
| |
|---|
| - Dit zijn rijksregelingen die worden afgewikkeld door RVO. In 2025 zijn acht aanvragen voor de LBV- regeling in behandeling genomen.
| |
|---|
| - Zie voor toelichting Perspectiefnota 2026 (Autonome ontwikkelingen, Meicirculaire Provinciefonds - DU Uitvoeringskosten Lbv en Lbv-plus).
| + 10 (L) |
|---|
- Samen met regionale partijen zoeken naar koppelkansen met andere opgaven in het gebied;
| - In alle deelgebieden worden de koppelkansen onderzocht. In Gorecht zijnvijf initiatieven samengevoegd tot één project. Ook in de Veenkoloniën zijn gesprekken met de Agenda voor de Veenkoloniën. Voor het toepassen van Agrarische Natuurbeheermiddelen (ANLb) zien we veel mogelijkheden voor koppelkansen.
| |
|---|
- Uitvoeren natuurherstelmaatregelen in het kader van Programma Natuur;
| - De eerste fase loopt zoals gepland en de herstelprojecten zijn al verplicht en worden voor eind 2026 afgerond.
- Ook is de tweede fase begonnen. Dit jaar worden onderzoeken aanbesteed voor nodige inzichten in de natuurgebieden. Herstelprojecten voor de tweede fase gaan na 2025 van start.
| |
|---|
- In noordelijk verband werken aan een verbetering van het subsidietraject waarbij op vrijwillige basis in de praktijk ervaringen opgedaan wordt met kleine stikstof reducerende maatregelen. (Dit heeft de potentie om de stikstofuitstoot met grote stappen te verlagen. De ervaringen uit 2024 worden hierin meegenomen.)
| - Gelet op de RENDAC/Amercentrale-uitspraak van de Raad van State is het momenteel niet aan te raden om op dit moment de regeling open te stellen, daarvoor dient eerst meer onderzoek uitgevoerd te worden. Dit onderzoek is gericht op de gevolgen voor aanvragers. Wanneer dat onderzoek is afgerond hopen we zo spoedig mogelijk de regeling weer open te stellen.
| |
|---|
- Uitwerken maatregelpakketten Lieftinghsbroek, Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb), Afwaardering Gronden, Monovergisting en Laaghangend Fruit 2.0.
| - Een afwegingskader voor uitvoering Toekomst Landelijk Gebied wordt voor de zomer 2025 opgesteld. Dit op verzoek van PS. Daar waar wij kansen zien die urgent zijn en/of wij via het maatregelenpakket geld hebben, nemen we de uitvoering ter hand, passend binnen het op te stellen uitvoeringskader. Over het algemeen is het ontbreken aan rijkskaders en -programma's een gemis voor de grotere maatregelen in de provincie.
| |
|---|
- Koppelingen maken met het Nationaal Programma Groningen, onderdeel Uitvoeringsprogramma 2024-2026 voor die doelen die complementair zijn aan de doelen in het Gebiedsplan.
| - Er zijn intensieve contacten tussen de programmaleiders. Dit heeft onder andere in Gorecht geleid tot een win-winsituatie. Via NPG-landschapsmiddelen kan een integraal project gestart worden. Ook het economische programma zullen wij gaan bespreken op ambtelijk niveau.
| |
|---|
- Overheveling middelen DU Uitvoeringskosten NPLG en Stikstof/Biodiversiteit naar AKP
| - Zie voor toelichting onderdeel Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 8.
| - 1.221 (L)
+ 1.221 (L) |
|---|
